ŞAFİİMEZHEBİ

İmam Şafiî Hicri,150?de Gazze?de doğmuştur.

Vefatı.hicri 204 dür.

Şafii mezhebi ona nispet edilen fıkıh ekolüdür.

İmam Şafiî Hz. Peygamber?in,

dördüncü batından dedesinin,

dokuzuncu göbekten torunudur.

İmam Şafiî?nin doğumu,

Ebû Hanife?nin vefat yılına rastlar.

****
Küçük yaşta Kur?an-ı Kerim?i hıfzetti.

Fasih Arapça konuşan Huzeyl kabilesi arasında,

şiir ve edep öğrendi.

Sonra Mekke müftüsü Müslim den ders alarak,

fetva verecek duruma geldi.

O zaman on beş yaşlarında idi.

Bundan sonra Medine?ye gitti.

****

Orada müctehid İmam Mâlik (v. 179) fıkıhta üstad idi.

Mâlik, kendi eseri olan el-Muvatta?ı,

İmam Şafiî?nin ezbere okuduğunu görünce,

hayretini gizleyememişti.

****
Irak fakihlerinin kitaplarını aldı.

fıkhî konularda münazaralar yaptı.

H.195 de Bağdâd?ta,

Ahmed b. Hanbel (v. 241) ile görüştü.

Böylece Hanbelî fıkhına, usûlüne,

nâsih ve mensûh konusuna muttali oldu.

Sonra Bağdad?ta,

?İmam Şafiî?nin eski mezhebi?

denilen görüşlerini ortaya koydu.

****

H.200 de Mısır?a geçti ve

?Yeni Mezheb?

denilen görüşlerini tasnif etti.

Orada iken 204?de vefat ederek,

Karafe denilen yere defnedildi.

****
İmam Şafiî ilk olarak,

fıkıh usulünü tedvin etmiş

ve bu konuda,

?er Risâle? yi yazmıştır.

el-Hucce isimli eseri Irak?taki,

?el-Ümm? ise Mısır?daki görüşlerini kapsar.

****
İmam Şafiî, bağımsız bir müctehid olup,

fıkıh, hadis ve usûlde imamdı.

O, Hicaz ve Irak fıkhını birleştirici bir yol izledi.

Ahmed b. Hanbel onun hakkında;

?Şafiî, Allah?ın kitabı

ve Rasûlünün sünneti konusunda,

insanların en fakihi idi? demişti.

****

İmam Şafiî ictihadlarının dayandığı delilleri,

el-Ümm?de şöyle belirlemiştir:

[İlim çeşitli derecelere ayrılır.

Birincisi:

Kitap ve sabit olan Sünnettir

İkincisi:

Kitap ve Sünnet?te,

hüküm bulunmayan meselelerde,İcmâ?dır.

Üçüncüsü:

bazı sahabîlerin sözleridir.

Ancak bu sahabe sözleri arasında çelişki bulunmamalıdır.

Dördüncüsü:

Ashab-ı kiram arasında ihtilaflı kalan sözlerdir.

Beşincisi:

Kıyas?tır.

Bu da temelde Kitap ve Sünnet?e dayanır.

İlim bu derecelerden en üst olanından elde edilir.]

Buna göre,

Şafiî ekolü Kitap ve Sünneti,

İslâm hukukunun asıl kaynağı kabul etmektedir.

Sünnet gücünü Kur?an?dan alır,

onu destekler ve tamamlar.

****

Şafiî?ler İstihsana Karşı Çıkar

Hanefîler istihsanı geniş ölçüde kullanmış,

Mâlikîler de bu konuda onları izlemiştir.

****

İmam Şâfiî?ye göre şeriat ilmi ikiye ayrılır.

1. Hükümlere kesin olarak delâlet eden,

nasslarla sâbit olan kesin ilim.

2. Galip zanna dayanan zannî ilim.

kıyas bu kısma girer.

Müctehid nasslardan hüküm çıkaramazsa,

galip zanla elde edilen ilimlerle yetinir.

****

Şâfiî mezhebi özellikle Mısır?da yayılmıştı.

Çünkü mezhebin imamı,

hayatının son dönemini orada geçirmişti.

Bu mezhep, Irak?ta da yayılmıştır.

Çünkü İmam Şâfiî fikirlerini yaymaya orada başlamıştı.

Irak yoluyla Horasan ve Mâveraü?n-Nehir?de de yayılma imkânı bulmuştu.

****

Mısır?da yönetim Eyyübîlerin eline geçince,

Şâfiî mezhebi daha da güçlenmiş,

hem halk, hem de devlet üzerinde,

en büyük otoriteye sahip olmuştu.

****

Ancak Kölemenler devrinde,

Sultan Baybars,

?kadıların dört mezhebe göre atanması gerektiği?

görüşünü öne sürmüş ve bu görüş uygulanmıştı.

****

Ancak bu dönemde de Şâfiî mezhebi,

o yörede diğer mezheplerden üstün bir mevkiye sahipti.

Meselâ; taşra şehirlerine kadı atama yetkisi ile,

yetim ve vakıf mallarını kontrol hakkı,

yalnız Şâfiî mezhebine ait idi.

****

Osmanlılar Mısır?ı ele geçirince,

Hanefi Mezhebi üstünlük kazandı.

Daha sonra Mehmet Ali Paşa Mısır?a hâkim olunca,

Hanefi mezhebi dışındaki mezheplerle,

resmi olarak amel etmeyi ilga etmişti.

****

Şâfiî mezhebi İran?a da girmiştir.

Günümüzde Şiî ekolü ile yan yana bulunmaktadır.

****

Günümüzde Anadolu?nun doğu kesiminde,

Kafkasya, Azerbaycan, Hindistan,

Filistin, Seylan ve Malaya müslümanları arasında,

Şafiî mezhebine mensup olanlar bir hayli fazladır.

Endonezya adalarında ise,

hâkim olan tek mezhep Şâfiî mezhebidir.