Arkeolojik buluntulara göre,

Bolu tarihi,

?Eski Tunç Çağı?na?

kadar uzanmaktadır.

Bolu?da bir çok kavim yaşamış,

yeni gelenler eskilerin,

kalıntılarını kullanmıştır.

****

Bithynium,

M.S. I. yy.?da,

bir Roma şehri olarak,

karşımıza çıkmaktadır.

Romalı, komutanlar

ve din adamları ,

muhtemelen Hisar Tepe?de,

ikamet ederek

eyaleti yönetiyorlardı.

****

Bithynium?un batısında,

Prusias (Üskübü),
doğusunda Krateia(Gerede),

yer almakta idi.

Karadeniz sahilinde,

Herakleia (Ereğli)vardı.
I. yy.?da,

Bithynium ismi terk edildi.

****

Roma İmp. Claudius,

M.S. 43 yılında,

Anadolu?ya geldi.

Kendi adına,

?Claudiopolis?

adı verilen,

yeni bir şehir inşa ettirdi.

Şehir,

Bithynium?un harabesi,

üzerinde yükselmiş,

tam bir Roma kenti,

özelliğine kavuşmuştu.

****

98-117 tarihleri arasında,

saltanat süren Traianus,

Bithynia?ya özel bir önem verdi.

Plinius?u,

Nicomedia?da(İznik)

görevlendirdi.

?Claudiopolis?in güneyinde,

?Olympus Bithynicus?,

Ala Dağ eteğindeki,

sıcak su banyoları da?,

(muhtemelen Karacasu kaplıcaları)

Plinius ile Traianus arasındaki,

bir mektuba,

konu olmuştu:

****

Roma İmp. Hadrianus?un da,

Bolu?ya özel ilgisi olmuştu.

M.S. 117-138?de,

saltanat süren Hadrianus,

şehirde büyük törenle karşılanmış,

ikametinde ilgi gösterilmiş

ve sonra uğurlanmıştı.

****

Antinous ile tanışması da,

Roma dünyasında,

akislere sebep olmuştu.

Antinous, muhtemelen,

M.S. 110?da dünyaya gelmişti.

Anavatanı Bithynion idi.

****

İmparator tarafından,

himaye edilmiş,

onunla Mısır?ı gitmişti.

M.S. 130?da Nil Nehri kenarında,

boğularak hayata veda etmişti.

Öldüğü yerde,

Antinoupolis adlı,

bir şehir inşa edilmişti.

****

Hadrianus dönemi,

paralarının üzerinde,

Hisar Tepe?deki,

Antinous Tapınağı?nın,

kabartma resmi vardır.

Tapınağın cephesi,

sekiz sütunlu

ve korint tarzıdır.

(O cephenin bir kısmı,

Müze Md. bahçesindedir.)

****

Prof. Dr. S. Eyice de,

İlkçağ Bolu?sunu anlatırken,

Şunları yazmaktadır:

?Bugün şehrin ortasında yükselen,

büyük tepe ise herhalde,

ilk yerleşmenin,

izlerini taşır.

Üstü, insan eli ile,

düzleştirilmiştir,

büyük bir höyük olduğundan,

şüphe yoktur.?

****
Mortdman,

1854?de Bolu?ya geldiğinde

bu tepe etrafında,

iri taşlardan yapılmış,

bir duvar ile,

?tepenin üstünün

ve tam ortasında?,

büyük ve uzun bir yapının,

temellerini görmüştü.

O sırada bu kalıntı,

taş ocağı olarak,

kullanılmaktaymış.

****

Bolu?nun her tarafında ,

pek çok, eski mimari parça görülür.

Nitekim,

Vilayet Konağı?nın girişindeki,

sütun başlıkları bile,

harabelerden devşirilmiş parçalardır...

****
İstanbul-Ankara yolunun

(Gerede caddesi)

yapımı sırasında,

Hisar Tepe?nin,

yamacında bulunan

mimari parçaların

Claudiopolis şehrinin,

tiyatrosunun kalıntıları

olabileceği ileri sürülmüştür.

(pek çok eser de

bilinçsizce yok edilmiştir.)

****

Bünüş Köyü?nün,

tam tepesinde de,

Roma devrine ait,

döşeme mozaikleri,

bulunmuştur.

****

*-Hisar Tepesi,

*-Karga Tepesi,

(Kız Meslek Lisesi civarı)

*-Fırka Tepesi,

(Kültür Sitesi civarı)

*-Uğurlu Naip Tepesi,

(Kadın Doğum Hastanesi civarı)

*-Turizm ve Otelciliğin etrafı,

*-Örencik Köyü civarı,

*-Sazak içi yöresi,

*-Hala Hisarı yöresi,

*-Taşoluk yöresi,

Hasılı; şehrin tümünün,

ören yeri niteliğinde,

olması muhtemeldir.

****

Hisar Tepe yamacında,

yeni bulunan stadium da(*),

?çok önemli yeni buluntuların?

müjdecisi gibidir.

****

Özellikle de HİSAR TEPE,

çok ama çok önemlidir.

(*)-Her çeşit törenin,

atletik yarışmaların,

araba koşularının

ve gladyatör dövüşlerinin,

yapıldığı yerdir.